ΧΑΠ: Η επικίνδυνη ασθένεια που μπορεί να σε "χτυπήσει" ύπουλα! Να πως θα την προλάβεις!
Ποια τα συμπτώματα που πρέπει να προσέξετε;
Η επικίνδυνη ασθένεια ΧΑΠ και όμως, μπορεί να σε "χτυπήσει" ύπουλα! Να πως θα την προλάβεις!
Όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις για να προστατέψεις την υγεία σου!
Συναγερμός! Χρησιμοποιείται ηλεκτρονικό τσιγάρο; Μυστηριώδης ασθένεια προσβάλει τους πνεύμονες!
Αν και χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς «Σιωπηλός δολοφόνος», η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) στην πραγματικότητα είναι μια συνηθισμένη και αντιμετωπίσιμη νόσος που μπορεί να προληφθεί.
Γράφει ο Νικόλαος Μπαρούχος
Πνευμονολόγος - Εντατικολόγος
www.sosiatroi.gr
Η ΧΑΠ επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών και μπορεί να αποδειχθεί άκρως απειλητική, οδηγώντας ακόμη και στον θάνατο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, κάθε χρόνο 3 εκατομμύρια ασθενείς χάνουν τη ζωή τους από τη ΧΑΠ σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για νόσο η οποία χαρακτηρίζεται από εμμένοντα περιορισμό της εκπνευστικής ροής που συνήθως εξελίσσεται προοδευτικά και σχετίζεται με μια αυξημένη χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση των πνευμόνων και των αεραγωγών σε βλαπτικά σωματίδια ή αέρια. Οι παροξύνσεις και οι συννοσηρότητες συμβάλλουν στη συνολική σοβαρότητα της κατάστασης του κάθε ασθενή.
Ο επιπολασμός της ΧΑΠ είναι αισθητά υψηλότερος σε καπνιστές και πρώην καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές, σε άτομα άνω των 40 ετών. Για την ακρίβεια, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι η ΧΑΠ είναι η μόνη αιτία θανάτου της οποίας τα ποσοστά συνεχώς αυξάνονται. Άκρως ανησυχητικά είναι και τα στοιχεία για τη χώρα μας, αφού εκτιμάται ότι το 8,4% του γενικού πληθυσμού, δηλαδή περίπου 700.000 Έλληνες, πάσχουν από ΧΑΠ, ενώ οι μισοί από τους ασθενείς δεν το γνωρίζουν, συνεχίζοντας να καπνίζουν και να θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί ασθενείς σταδίου Ι μπορεί να παραμένουν ασυμπτωματικοί ή να παρουσιάζουν κυρίως βήχα και γενικά ήπια συμπτώματα που δεν εκλαμβάνονται από τους ίδιους ως κατ’ ανάγκη παθολογικά. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι τόσο οι παγκόσμιες όσο και οι εθνικές εκτιμήσεις υποεκτιμούν τον επιπολασμό της ΧΑΠ.
Το κάπνισμα και η ΧΑΠ
Το κάπνισμα θεωρείται ο κύριος ένοχος για την εμφάνιση της ΧΑΠ τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, αφού η νόσος εμφανίζεται κυρίως σε άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών με ιστορικό καπνίσματος. Τουλάχιστον το 80% των κρουσμάτων της ΧΑΠ οφείλεται στο κάπνισμα.
Γενικά, ο κίνδυνος για την εμφάνιση της ΧΑΠ αυξάνεται αναλογικά με την ποσότητα του καπνού σε καθημερινή βάση και τα χρόνια που καπνίζει κανείς. Δηλαδή, όσο περισσότερο καπνίζει κάποιος, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να προσβληθεί από ΧΑΠ. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι, αν ο καπνιστής διακόψει το κάπνισμα, μειώνει σταθερά τις πιθανότητές του να νοσήσει.
Παράγοντες κινδύνου
Στους παράγοντες κινδύνου, εκτός από το κάπνισμα, περιλαμβάνεται:
Η εισπνοή τοξικών ουσιών ή αερίων
Η μακροχρόνια έκθεση σε τοξικές για τους πνεύμονες ουσίες, όπως διάφορα χημικά, σκόνη, καυσαέρια
Η μακροχρόνια έκθεση στο παθητικό κάπνισμα
Η καύση βιομάζας (όπως ξύλο ή κάρβουνο) για μαγείρεμα ή θέρμανση σε σπίτια με ανεπαρκή αερισμό
Η γενετική προδιάθεση. Σε μερικούς ανθρώπους η ΧΑΠ προκαλείται λόγω μιας γενετικής κατάστασης που είναι γνωστή ως ανεπάρκεια της α-1 αντιθρυψίνης. Αυτά τα άτομα μπορεί να εμφανίσουν ΧΑΠ χωρίς να έχουν καπνίσει ποτέ και χωρίς να έχουν εκτεθεί ποτέ σε βλαβερές ουσίες για το αναπνευστικό σύστημα.
Επιπλέον, οποιοσδήποτε παράγοντας επηρεάζει την ανάπτυξη των πνευμόνων κατά τη διάρκεια της κύησης και της παιδικής ηλικίας (π.χ. το χαμηλό βάρος γέννησης και οι λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο του ατόμου να αναπτύξει ΧΑΠ στο μέλλον κατά την ενήλικη ζωή.
Συμπτώματα
Στα κυρία συμπτώματα της νόσου συγκαταλέγονται ο χρόνιος βήχας με αποβολή πτυέλων (ο γνωστός «τσιγαρόβηχας»), ο οποίος μπορεί να είναι διαλείπων, ο συριγμός, η δύσπνοια στην προσπάθεια και σταδιακά στην ηρεμία, καθώς και το σφίξιμο στο στήθος. Ο χρόνιος βήχας και η παραγωγή πτυέλων μπορεί να προηγείται της ανάπτυξης του περιορισμού της ροής του αέρα για πολλά χρόνια. Η επιδείνωση της κατάστασης του ασθενή λέγεται παρόξυνση. Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι οι κύριες αιτίες παροξύνσεων, με έντονο βήχα, αύξηση της απόχρεμψης πτυέλων και δύσπνοια. Στην παρόξυνση, υπάρχει ανάγκη τροποποίησης της θεραπείας που πιθανώς λαμβάνει ο ασθενής, ή μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή στα Επείγοντα Περιστατικά ή/και σε εισαγωγή του στο νοσοκομείο για νοσηλεία.
Αν οι ασθενείς αγνοήσουν τα συμπτώματα και δεν απευθυνθούν άμεσα σε πνευμονολόγο, η κατάσταση επιδεινώνεται σταδιακά και η νόσος εξελίσσεται στην πιο προχωρημένη της μορφή.
Η διάγνωση της ΧΑΠ
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό του ασθενή, τη φυσική εξέταση, αλλά και κλινικοεργαστηριακές εξετάσεις όπως την ακτινογραφία θώρακος και τη σπιρομέτρηση. Η σπιρομέτρηση έχει ιδιαίτερη θέση τόσο στη διάγνωση όσο και στην παρακολούθηση της πορείας του ασθενή.
Κατά τη σπιρομέτρηση, ο ασθενής φυσά μέσα σε έναν σωλήνα που συνδέεται με το σπιρόμετρο κι έτσι μετρούνται ο όγκος και η ροή του αέρα από τους πνεύμονες του ασθενή.
Εκτίμηση της ΧΑΠ
Οι στόχοι των ειδικών κατά την εκτίμηση της ΧΑΠ είναι να καθορίσουν τη σοβαρότητα της νόσου, τις επιπτώσεις της στη συνολική κατάσταση της υγείας του ασθενή και τον κίνδυνο μελλοντικών συμβαμάτων (εξάρσεων εισαγωγών σε νοσοκομείο και θανάτων). Αυτά τα ευρήματα θα καθορίσουν τη θεραπεία.
Εκτίμηση των συμπτωμάτων
Για την ολοκληρωμένη εκτίμηση των συμπτωμάτων συνιστάται η χρήση αξιόπιστων ερωτηματολογίων όπως η δοκιμασία εκτίμησης της ΧΑΠ (CAT-COPD Assessment test) ή το κλινικό ερωτηματολόγιο για τη ΧΑΠ (CCQ clinical COPD questionnaire).
Εκτίμηση του κινδύνου εξάρσεων
Ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης για την εμφάνιση συχνών υποτροπών (δύο ή περισσοτέρων τον χρόνο) είναι το ιστορικό των προηγούμενων παροξύνσεων. Επίσης, ο κίνδυνος παρόξυνσης αυξάνεται, καθώς επιδεινώνεται ο περιορισμός της εκπαιδευτικής ροής. Η νοσηλεία σε νοσοκομείο για μια παρόξυνση συνδέεται με φτωχή πρόγνωση και αυξημένο κίνδυνο θανάτου.
Εκτίμηση των συννοσηροτήτων
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η οστεοπόρωση, η κατάθλιψη και το άγχος, οι μυοσκελετικές παθήσεις, το μεταβολικό σύνδρομο και ο καρκίνος του πνεύμονα εμφανίζονται μεταξύ άλλων παθήσεων συχνά στους ασθενείς με ΧΑΠ. Αυτές οι συννοσηρότητες μπορεί να επηρεάσουν τη θνητότητα και την ανάγκη για νοσοκομειακή νοσηλεία, και θα πρέπει να αναζητούνται κάθε φορά και να αντιμετωπίζονται κατάλληλα.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Η ΧΑΠ μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί. Η μη φαρμακευτική αντιμετώπιση της ΧΑΠ περιλαμβάνει την άμεση διακοπή του καπνίσματος, η οποία αποτελεί τη μόνη αποτελεσματική μέθοδο πρόληψης και αφορά το σύνολο των ασθενών με ΧΑΠ. Επίσης, συνιστάται η φυσική δραστηριότητα, προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης και ο ετήσιος εμβολιασμός έναντι της γρίπης καθώς και ο εμβολιασμός έναντι του πνευμονιόκοκκου.
Ωστόσο, όσο πιο νωρίς τεθεί η διάγνωση τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα της θεραπείας, η οποία θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη. Εφόσον η πρόληψη δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, ο στόχος της θεραπείας είναι η μείωση των επιπτώσεων της νόσου στον ασθενή και η βελτίωση της ποιότητας της ζωής του.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά θετικά βήματα προς την αποτελεσματικότερη θεραπευτική αντιμετώπιση της ΧΑΠ, με την εξέλιξη φαρμακευτικών θεραπειών (εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά και εισπνεόμενα στεροειδή), οι οποίες, χορηγούμενες σε συνδυασμό, μπορούν να αντιμετωπίσουν ολοκληρωμένα αυτήν τη δύσκολη νόσο με τη χρήση εισπνευστικών συσκευών και την εκπαίδευση των ασθενών στη χρήση τους.
Για την αντιμετώπιση των παροξύνσεων συνιστάται χορήγηση εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών βραχείας δράσης, κορτικοστεροειδών, αντιβιοτικών, ελεγχόμενης οξυγονοθεραπείας, καθώς και μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής με επεμβατικό ή όχι μηχανικό αερισμό ανάλογα με τη σοβαρότητα της παρόξυνσης.
Με τα οφέλη της κατ' οίκον παροχής φροντίδας να ποικίλλουν εν γένει, στην περίπτωση των αναπνευστικών παθήσεων στις οποίες συγκαταλέγεται και η ΧΑΠ, αυτά πολλαπλασιάζονται αν αναλογιστεί κανείς τους κινδύνους που εγκυμονεί ο συνωστισμός των μονάδων υγείας σε ένα ήδη επιβαρυμένο αναπνευστικό σύστημα. Το αναγνωρισμένο διεθνώς φιλικό μοντέλο πρωτοβάθμιας φροντίδας των SOS ΙΑΤΡΩΝ παρέχει περίθαλψη στο σπίτι υψηλών προδιαγραφών και ποιότητας, εξασφαλίζοντας τις κατάλληλες συνθήκες άνεσης και ασφάλειας που προσφέρει στον ασθενή το οικείο του περιβάλλον, το οποίο συν τοις άλλοις αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών τόσο για το ιστορικό της υγείας του όσο και για τις συνθήκες θεραπείας του.
Πηγή: THE BODY
