Είναι δύσκολο να φανταστούμε τη διατροφή μας χωρίς ζάχαρη. Το συστατικό αυτό, μάλιστα, εκτός από το ότι υπάρχει ξεκάθαρα σε όλα τα γλυκά και άλλα επιδόρπια, κρύβεται και στα καθημερινά φαγητά. Αλλά σε ποιες ποσότητες η ζάχαρη θεωρείται πραγματικά υπερβολική και επομένως επιβλαβής;

Πολλές από τις μελέτες για την κατανάλωση ζάχαρης προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης: η Γερμανική Εταιρεία Διατροφής (DGE) υποστηρίζει ότι η ποσότητα ζάχαρης δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων, ένα όριο που συνιστάται επίσης από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Λαμβάνοντας υπόψη έναν μέσο ενήλικα, με απαίτηση σε θερμίδες περίπου 2000 ημερησίως, αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 50 γραμμάρια ζάχαρης.

Με την πρώτη ματιά, τα 50 γραμμάρια ζάχαρης δεν φαίνονται πολλά. Ωστόσο, μισό λίτρο κόλα περιέχει στην πραγματικότητα αυτή την ποσότητα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί τα 50 γραμμάρια ως το μέγιστο όριο, αλλά συνιστά να μην ξεπερνάτε τα 25 γραμμάρια ζάχαρης την ημέρα. Αυτό ισοδυναμεί περίπου με ένα γιαούρτι φρούτων ή μια μικρή (!) μπάρα σοκολάτας.

Στην πραγματικότητα, η μέση παγκόσμια κατανάλωση ζάχαρης είναι 70 γραμμάρια την ημέρα, επομένως πολύ υψηλότερη, αλλά οι διατροφικές συνήθειες αλλάζουν μεταξύ διαφορετικών χωρών και μαζί με αυτές αλλάζει και η ποσότητα των απλών σακχάρων που καταναλώνονται καθημερινά αλλά και οι πηγές από τις οποίες προέρχονται αυτά τα απλά σάκχαρα. 

Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος της κατανάλωσης ζάχαρης είναι εντελώς ασυνείδητο. Αυτό συμβαίνει επειδή η ζάχαρη δεν βρίσκεται μόνο στα γλυκά και τα ποτά, αλλά και σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα – και δεν είναι πάντα εύκολο να την αναγνωρίσεις στη λίστα των συστατικών.

Η κρυμμένη ζάχαρη

Στις λίστες συστατικών, η ζάχαρη εμφανίζεται συχνά με πολλά διαφορετικά ονόματα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αναγνώριση του πραγματικού της περιεχομένου. Μερικοί συνήθεις όροι ότι η ζάχαρη μπορεί να εμφανίζεται στα τρόφιμα είναι:

γυναίκα δίνει γλυκό

  • Σακχαρόζη: Είναι ο χημικός όρος για την επιτραπέζια ζάχαρη.
  • Γλυκόζη ή σιρόπι γλυκόζης: Συχνά βρίσκεται σε επεξεργασμένα τρόφιμα.
  • Φρουκτόζη: Ζάχαρη φρούτων, που βρίσκεται συχνά σε σιρόπι φρούτων ή καλαμποκιού.
  • Σιρόπι καλαμποκιού (σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη): Σιρόπι ζάχαρης υψηλής επεξεργασίας που χρησιμοποιείται σε πολλά αναψυκτικά.
  • Μαλτόζη: Ζάχαρη βύνης, που βρίσκεται συχνά στο ψωμί και στην μπύρα.
  • Δεξτρόζη: Άλλη μορφή γλυκόζης.
  • Λακτόζη: Ζάχαρη γάλακτος που βρίσκεται στα γαλακτοκομικά προϊόντα.
  • Invert sugar: Ζάχαρη που προέρχεται από τη διάσπαση της σακχαρόζης και βρίσκεται σε πολλά προϊόντα ζαχαροπλαστικής.
  • Μέλι: Συχνά γίνεται αντιληπτό ως “φυσικό”, αλλά και ως μορφή ζάχαρης.
  • Σιρόπι αγαύης, σιρόπι σφενδάμου ή σιρόπι ρυζιού: Εναλλακτικά γλυκαντικά που περιέχουν και ζάχαρη.

Συνοπτικά: οτιδήποτε τελειώνει σε “-όζη ” είναι σαφείς ενδείξεις ζάχαρης.

Πάρα πολλή ζάχαρη: 5 συμπτώματα σύμφωνα με τους ειδικούς

Πεινάς συνέχεια

Δεν είναι μυστικό ότι η ζάχαρη περιέχει πολλές θερμίδες. Υπάρχει όμως και ένας άλλος λόγος που μας κάνει να παχύνουμε τόσο γρήγορα: Αν τρως πολύ ζάχαρη, πεινάς συνεχώς. Ο λόγος είναι ότι η ζάχαρη αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα βραχυπρόθεσμα, αλλά δεν έχει μακροχρόνιο χορταστικό αποτέλεσμα λόγω της έλλειψης φυτικών ινών. Η επίμονη πείνα και η συνακόλουθη συνεχής κατανάλωση φαγητού οδηγούν τελικά σε αύξηση βάρους, που όλοι γνωρίζουμε ως ένδειξη περίσσειας ζάχαρης.

Ανάπτυξη κηλίδων ή ακμής

Όταν τρώμε ζάχαρη, όχι μόνο αυξάνει το επίπεδο ινσουλίνης, αλλά και αυτό μιας ορμόνης στο αίμα που ονομάζεται ινσουλινοειδής αυξητικός παράγοντας 1 ή IGF-1. Μαζί με την ινσουλίνη, αυτός ο IGF-1 διεγείρει τους σμηγματογόνους αδένες και την υπερβολική κερατινοποίηση στην περιοχή των σμηγματογόνων αδένων, οι οποίοι γι’ αυτό τον λόγο φράζουν και μπορεί να σχηματιστούν σπυράκια και φλεγμονές.

γυναίκα κρατά πιάτο με τούρτα

Εναλλαγές διάθεσης

Η μεγάλη αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα οδηγεί σε απελευθέρωση ινσουλίνης, συχνά τόσο αισθητή που το σάκχαρο στο αίμα δεν πέφτει στο φυσιολογικό επίπεδο, αλλά πέφτει κάτω από τη “βασική γραμμή”, με αποτέλεσμα την σχετική υπογλυκαιμία, που οδηγεί σε λαχτάρα για φαγητό. Σε μερικούς ανθρώπους προκαλεί επίσης εναλλαγές της διάθεσης αλλά και κακή διάθεση.

Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα 

Κανονικά, η ζάχαρη απορροφάται από τον οργανισμό μέσω του λεπτού εντέρου. Ωστόσο, εάν η ποσότητα των απλών σακχάρων, όπως η γλυκόζη και η φρουκτόζη, που καταναλώνουμε υπερβαίνει την ικανότητα του λεπτού εντέρου, καταλήγουν στο παχύ έντερο.

Είναι τροφή για βακτήρια που ανήκουν στο παχύ έντερο και η επιλεκτική διατροφή οδηγεί σε πολλαπλασιασμό αυτών των βακτηρίων. Το πρόβλημα είναι ότι στην επιφάνειά τους φέρουν δυστυχώς ενδοτοξίνες, τους λεγόμενους λιποπολυσακχαρίτες. Αυτές μπορεί στη συνέχεια να φύγουν από το έντερο, να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και να οδηγήσουν σε “σιωπηλή” φλεγμονή, η οποία επιταχύνει τη γήρανση του σώματος και αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Επιτάχυνση της γήρανσης του δέρματος

Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η υψηλή πρόσληψη ζάχαρης οδηγεί στον σχηματισμό των λεγόμενων AGEs (Προηγμένα Τελικά Προϊόντα Γλυκοποίησης). Ιδανικά, οι ίνες του κολλαγόνου μας θα πρέπει να τρέχουν παράλληλα.

Όταν ο ιστός σακχαροποιείται, σχηματίζονται διασταυρώσεις στον συνδετικό ιστό κολλαγόνου, καθιστώντας τον άκαμπτο, εύθραυστο, επιρρεπή σε εκφυλισμό και, πολύ σημαντικό, το σώμα είναι επίσης λιγότερο ικανό να τον επισκευάσει. Αυτό σημαίνει ότι η ποιότητα του κολλαγόνου μας υποβαθμίζεται.