"Είναι θλιβερό να.." - Η Σοφία Μπεκατώρου «κατακεραυνώνει» τον Λευτέρη Πετρούνια
Οι δηλώσεις της πρωταθλήτριας Σοφίας Μπεκατώρου
Η γυναίκα που άλλαξε μέσα σε ένα βράδυ όλη την νοοτροπία της χώρας μας και έσπασε τα στερεότυπα γύρω από το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης, η Σοφία Μπεκατώρου, ένα χρόνο μετά την αποκάλυψή της που άλλαξε την κοινωνία, μιλά στο περιοδικό DownTown για το #MeToo, για το δικό της τραύμα και για τις δηλώσεις του Λευτέρη Πετρούνια που προκάλεσαν αίσθηση και ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων καθώς δεν περίμενε κανείς τέτοια τοποθέτηση από το πρόσωπο του.
Οι δηλώσεις της Σοφίας Μπεκατώρου
Ήσουν η πρώτη που μίλησες δημόσια για την κακοποίηση που δέχτηκες. Έσπασες τα στερεότυπα και άνοιξες τον δρόμο, όμως πέρασε από το νου σου κάποια στιγμή να κάνεις πίσω;
Δεν σκέφτηκα ποτέ να κάνω πίσω σε όλο αυτό που ξεκίνησα, γιατί όταν το ξεκίνησα δεν περίμενα καθόλου να με ακολουθήσει κάποιος. Στο άθλημα μας, την ιστιοπλοΐα συχνά επιλέγεις έναν διαφορετικό δρόμο για να φτάσεις σε κάθε σημαδούρα. Βλέποντας τον άνεμο και τους αντιπάλους, πολλές φορές αναγκάζεσαι να διαφοροποιηθείς, χωρίς αυτό να σε κάνει να φοβάσαι. Επομένως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, από τη στιγμή που ένιωσα ότι είμαι δυνατή για να δω την αλήθεια όπως έχει συμβεί και εφόσον είχα κάνει τη δουλειά που χρειαζόταν με τον εαυτό μου, έκανα αυτό το βήμα. Όταν είδα πως ακολούθησαν πάρα πολλοί άνθρωποι, ήταν μεγάλη η χαρά μου που όλοι αυτοί πήραν τη δύναμη να μιλήσουν και παράλληλα μεγάλη η λύπη μου που τόσο πολλοί έχουν βασανιστεί.
Η δική σου υπόθεση έχει παραγραφεί. Παρ’ όλα αυτά περίμενες να ακούσεις έστω και μια συγγνώμη;
Όχι δεν με ενδιέφερε να ακούσω συγγνώμη, αν και θα την άκουγα. Αν είχε ειπωθεί θα την άκουγα. Για μένα το θέμα δεν είναι προσωπικό, οπότε το πιο σημαντικό θα ήταν να λειτουργήσουν οι θεσμοί. Αυτό θα σήμαινε να απομακρύνουν το άτομο αυτό από τους αθλητικούς χώρους στερώντας του τη φίλαθλο ιδιότητα, κάτι που δεν συνέβη από τα αρμόδια όργανα. Είναι σημαντικό να μη γίνεται κατάχρηση της εμπιστοσύνης και να υπάρχει ένα αυστηρότερο πλαίσιο που θα περιορίζει και θα τιμωρεί παρεκκλίνουσες συμπεριφορές […] Ο στόχος δεν είναι να υπάρχει πάντα τιμωρία, αλλά να υπάρχει εποπτεία. Είναι σημαντικό να δράσουμε σήμερα ως κοινωνία και να μην αποσιωπήσουμε ένα φαινόμενο του οποίου βλέπουμε μόνο την κορυφή.
Μίλησες για δύσκολες στιγμές στην οικογένεια σου. Αναφέρεσαι στον χαμό της αδερφής σου;
Η αδερφή μου αρρώστησε το 2015 από καρκίνο στον εγκέφαλο και μέσα σε οκτώ μήνες πέθανε. Τότε σταμάτησα την Ολυμπιακή προετοιμασία για να είμαι στο πλευρό της. Λίγο πριν πεθάνει μου είπε ότι θέλει να επιστρέψω πίσω να αγωνιστώ. Έκανα μια προσπάθεια με νέο συναθλητή για την πρόκριση και πήραμε το εισιτήριο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μόλις επέστρεψε από την πρόκριση, της το είπα και μετά εκείνη απεβίωσε.
Τους επόμενους τέσσερις μήνες ο τρόπος για να ισορροπήσω ήταν αποκλειστικά να κάνω ιστιοπλοΐα. […] Έναν χρόνο μετά έφυγε και η μητέρα μου. Δεν είναι εύκολη η ζωή, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που ζουν σε πολύ χειρότερες συνθήκες. Το να βλέπουμε τι συμβαίνει γύρω μας μάς βοηθά να καταλαβαίνουμε τι έχει αξία πραγματικά. Είναι άσχημο να μην εκμεταλλευόμαστε τις δυνατότητες και τα χαρίσματα μας.
Πως σχολιάζεις ότι γνωστοί αθλητές, όπως για παράδειγμα ο Λευτέρης Πετρούνιας, έχουν κάνει άστοχες δηλώσεις σε δημόσιες τοποθετήσεις τους;
Ως εν ενεργεία επιφανείς αθλητές έχουν πολλούς οπαδούς και γι΄αυτό υπάρχει ευθύνη στο πως τοποθετούνται. Ως αθλητές δεν εκπαιδευόμαστε στο πως πρέπει να συμπεριφερόμαστε και να τοποθετούμαστε δημόσια με βάση την ευθύνη μας και όλο και περισσότερο διαπιστώνουμε την αναγκαιότητα οι αθλητές να προσέχουν τη λένε επειδή είναι πρότυπα νέων παιδιών. Σημασία βέβαια δεν έχει να φαινόμαστε καλοί αλλά η εκπαίδευση που λαμβάνουμε να είναι ουσιαστική. Να θέτει ερωτήματα, προβληματισμούς και απαντήσεις.
Αυτό που διακρίνω περισσότερο είναι το πόσο βαθιά στερεοτυπική είναι είναι ακόμα η κοινωνία μας, που ούτε καν καταλαβαίνουμε τι ακριβώς λέμε. Είναι θλιβερό να απαιτούμε να βγει κάποιος να καταγγείλει με προϋπόθεση να είναι πρωταθλητής. Το κίνημα #metoo θέλει και το 5χρονο παιδί που πήγε στο γυμναστήριο και το σύρανε από τα μαλλιά επειδή δεν έκανε καλά την κωλοτούμπα να μπορεί να παραπονεθεί. Έχουμε ανάγκη αυτό το παιδί να μπορεί να μιλήσει στους γονείς του και μετά αυτός ο προπονητής να τιμωρηθεί ή να αποσυρθεί.
Δε θέλουμε να μιλούν μόνο οι καταξιωμένοι. Θέλουμε να έχουν όλοι φωνή. Η βία και τα δικαιώματα δεν αφορούν συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων, αφορούν όλους μας, δεν αφήνουμε κανέναν πίσω. Δεν έχει σημασία αν κάποιος έχει 1.000.000 followers και άλλος έχει μηδέν. Δε σημαίνει πως ο ένας έχει λιγότερα δικαιώματα από τον άλλο. Δεν είμαστε τέλειοι αλλά μπορούμε να τα πάμε καλύτερα χωρίς τάσεις εκδίκησης και χωρίς να σημαίνει πως πρέπει να φτάσουμε στο άλλο άκρο.
Ένας χρόνος από την καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου
Πριν ακριβώς έναν χρόνο και συγκεκριμένα στις 22 Δεκεμβρίου 2021 η Σοφία Μπεκατώρου παραχώρησε την συνέντευξη της με την καταγγελία της στην Εβίτα Τσιλοχρήστου και το marieclaire.gr, η οποία αποτέλεσε τη αρχή του ελληνικού Metoo.
Η γνωστή αθλήτρια, μίλησε ξανά στη δημοσιογράφο, προχωρώντας σε έναν απολογισμό για τον ένα χρόνο #Metoo ενώ αναφέρθηκε και στην πλατφόρμα που ίδρυσε, «menow_metoo».
«Μπορεί να ξεκίνησε μετά από την εξομολόγησή μου ένα ντόμινο αποκαλύψεων, αλλά θεωρώ πως ο κόσμος ήταν έτοιμος να ακούσει, αφενός λόγω καραντίνας και αφετέρου εξαιτίας των social media που μπορεί ο καθένας να εκφράσει την άποψή του και αυτή να πολλαπλασιαστεί, με τη συμμετοχή πολλών στον κοινωνικό διάλογο. Είμαι ανακουφισμένη που βρήκαν τόσοι άνθρωποι δύναμη και κουράγιο να μιλήσουν, ώστε να μπορέσουν να προχωρήσουν κι εκείνοι παρακάτω – γιατί γνωρίζουμε πολύ καλά πόσο πολύ σταματάει τη ζωή σου ένα τέτοιο τραύμα, ή ένα μέρος του εαυτού σου – και τώρα όπως βλέπεις συνεχίζεται όλο το κίνημα του #metoo, το οποίο είναι ζωντανό εξαιτίας του μεγάλου αριθμού θυμάτων κακοποίησης.
Δεν είναι μια μόδα, είναι ένα άσχημο φαινόμενο η κακοποίηση και το #metoo έχει έρθει σαν ένα ποτάμι για να ξεπλύνει τις πληγές, να βοηθήσει στην επούλωση, παρακινώντας τους ανθρώπους να μιλήσουν, ώστε να αντιμετωπίσουν τις καταστάσεις με ένα πιο βιώσιμο τρόπο – ο καθένας για τον εαυτό του – ν’ αποδοθούν ευθύνες στους θύτες και να δώσει μια ευκαιρία σε όλους εκείνους που δεν είχαν καταλάβει ότι ο τρόπος που κινούνται ενοχλεί, ώστε να ξανασκεφτούν πως η συμπεριφορά τους είναι κακοποιητική. Στο παρελθόν δεν μιλούσαμε για τέτοιου είδους συμπεριφορές, τώρα όμως το κάνουμε καθημερινά, όχι γιατί θέλουμε να γίνουμε κουραστικοί, αλλά γιατί φαίνεται, ότι δεν έχει αλλάξει ακόμη η νοοτροπία του σεξισμού».
Και γιατί δεν έχει αλλάξει;
«Επειδή είναι βαθιά ριζωμένη στην κοινωνία μας και μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με τέτοιο τρόπο που τελικά χωρίς να το έχουμε πει, τα έχουμε κάνει να υιοθετούν ένα λανθάνων τρόπο: τα κορίτσια να φοβούνται περισσότερο, τ’ αγόρια να νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα κι αυτό αναπαράγεται και μεγαλώνει η επίδρασή του μέσα από τα social media. Οπότε τώρα λοιπόν, νομίζω ότι γίνεται μια τομή γιατί λέμε stop: ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Γι’ αυτό είναι και πολύ σημαντική η εκπαίδευση, γιατί μέσα από αυτή προσπαθούμε να συμπεριληφθεί ξεκάθαρα ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά θα μάθουν, πώς να σέβονται τους άλλους, να αναγνωρίζουν τα όρια και να αποδέχονται μια διαφορετική στάση από τη δική τους. Γιατί από εκεί ξεκινάει το θέμα. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα είδος βίας που προέρχεται από την κατάχρηση της δύναμης κάποιου ατόμου και προκύπτει από το ότι δε σεβόμαστε την επιθυμία του διπλανού μας».
Περίμενες ότι μετά από την εξομολόγησή σου θα ξεκινούσε το ελληνικό #metoo;
«Δεν περίμενα ότι κάνοντας τη δική μου καταγγελία, θα ξεκινούσε το κίνημα #metoo και στην Ελλάδα. Σκεφτόμουν αποκλειστικά πώς θα διαχειριστώ ένα μεγάλο πρόβλημα, για το οποίο προσπαθούσα να βρω την καλύτερη λύση, ώστε να μπορώ πλέον να ζω ειρηνικά με τον εαυτό μου. Ήμουν εστιασμένη στη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθήσω, γιατί ήταν εξαιρετικά πολύπλοκο θέμα. Το γεγονός ότι όλο αυτό μεγάλωσε, κατά κάποιο τρόπο βοήθησε ψυχολογικά, στο να μην επωμιστώ το πόσο μεγάλη ήταν εκείνη τη στιγμή η δική μου ευθύνη. Άκουγα κι άλλες περιπτώσεις και κατά κάποιο τρόπο αυτό μου έδωσε δύναμη να συνεχίσω αναγνωρίζοντας την αποκάλυψη ως μοναδική λύση για την προστασία άλλων ανθρώπων.
Φυσικά και όλοι μας δεν έχουμε πέσει από τα σύννεφα για τον όγκο εξομολογήσεων – και πόσοι δεν έχουν μιλήσει ακόμη – είναι πολύ μικρό το ποσοστό αυτών που έχουν μιλήσει, σε σχέση με τα περιστατικά που έχουν συμβεί. Όλο αυτό αποτελούσε ένα τεράστιο πρόβλημα, το οποίο δεν είχαμε αγγίξει. Επομένως δεν μ’ εκπλήσσει που έχει γίνει τεράστιο το κίνημα και που υπάρχουν τόσες πολλές καταγγελίες. Και θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο, εφόσον βρουν κι άλλοι άνθρωποι το κουράγιο. Δεν έχει “ανοίξει”το θέμα σε πολλούς ακόμη χώρους. Για μένα το πιο σημαντικό είναι να εστιάσουμε, πραγματικά στο πώς θα σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα πρόληψης».
Πιστεύεις ότι έχουν γίνει ουσιαστικές κινήσεις και αλλαγές, για την προστασία των θυμάτων;
«Έχουμε κάνει βήματα, αλλά δεν γίνεται να κάνουμε άλματα. Έχουμε δρόμο ακόμη και καλό είναι να το γνωρίζουμε, για να εστιάσουμε στο έργο και όχι περισσότερο στη δημοσιότητα των πραγμάτων. Σε αυτό το κομμάτι έχουμε πολλή δουλειά ακόμη και πρέπει να γίνει σε βάθος.
Αυτό τον καιρό θεωρητικά ανακαλύπτουμε κι επιβεβαιώνουμε πράγματα που τα γνωρίζαμε για χρόνια κι απλώς δεν τα συζητούσαμε.
Τώρα πια πρέπει να κάνουμε κάποιες παρεμβάσεις, ξεκινώντας από τις πιο δυνατές υποθέσεις, όπως αυτές των ανηλίκων. Να εστιάσουμε στο πώς γίνονται οι καταθέσεις, πώς προστατεύονται τα θύματα, περιμένουμε να λειτουργήσουν επίσης οι δομές που είναι Αυτοτελή Γραφεία Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων, τα επονομαζόμενα «Σπίτια του Παιδιού». Είναι επίσης σημαντικό για έναν άνθρωπο που θα υποστεί ενδοοικογενειακή βία, να γνωρίζει ότι θα πάει στο αστυνομικό τμήμα να καταγγείλει και θα νιώσει ασφάλεια μέσα από τη διαδικασία. Είναι γνωστό ότι ένα μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων που φτάνουν στην αστυνομία φεύγουν χωρίς να καταγγείλουν.
Γνωρίζω ότι πουλάει πολύ περισσότερο στην επικαιρότητα η είδηση, αλλά θέλω να ζητήσω από τα ΜΜΕ, να βοηθήσουν ώστε να μην αναλωθεί το θέμα του metoo μόνο στην είδηση. Να υπάρξει μια διαρκής ενημέρωση που λειτουργεί ως έμμεση πίεση, ώστε να επέλθουν οι αναγκαίες κοινωνικές αλλαγές. Δεν θέλουμε να γκρινιάζουμε, είναι θέμα όμως ανάγκης αυτή τη στιγμή να αντιμετωπίσουμε συλλογικά το πρόβλημα της βίας από όπου και αν προέρχεται. Κάποιοι θα ενοχληθούν από τις αλλαγές, γιατί βόλευε που δεν μιλούσαμε.
Τώρα λοιπόν που έχουμε αριθμούς, ιστορίες ανθρώπων και θύματα που δεν θα κρατούν μέσα τους όσα συνέβησαν, δεν θα μπορούμε να λέμε πια ότι δε συμβαίνει. Και κάθε χώρος θα πρέπει να έχει κώδικες συμπεριφοράς και κανονισμό λειτουργίας που να εμπεριέχει την περίπτωση οποιασδήποτε μορφής κακοποίησης.
Πρέπει να είναι ξεκάθαρο πώς και σε ποιον κάνουμε αναφορά, πώς λειτουργεί η διαδικασία σε κάθε χώρο… Και φυσικά αυτά δεν μπορούν να αξιολογούνται μόνο εσωτερικά, γιατί πολλά θα κρύβονται. Θα πρέπει να υπάρχει κάποιος ανεξάρτητος φορέας. Να υπάρχει ένα “τρίτο μάτι”».
