Πανελλαδικές εξετάσεις και οι στρατηγικές της επιτυχίας
Από την Ρεβέκκα Μαυρίδου - Σύμβουλο Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Η Γ’ Λυκείου δεν είναι μόνο η τελευταία τάξη του σχολείου για τους εφήβους αλλά και ο προθάλαμος για το πανεπιστήμιο. Αντικατοπτρίζει την τελική στιγμή μιας καθοριστικής απόφασης, το μέλλον τους που κρίνεται από μια στιγμή, την αγωνία των γονιών, τα πολύωρα φροντιστήρια, το πολύωρο διάβασμα, το δίλημμα της σωστής ή όχι επιλογής ,το αν αυτή η επιλογή είναι και πραγματικά επιθυμητή από τους ίδιους. Κι αυτά είναι μόνο κάποια από τα καίρια ζητήματα, τη σημαντική αυτή χρονιά της Γ’ Λυκείου που έρχονται κατά μέτωπο με τις Πανελλαδικές εξετάσεις, οι οποίες είναι πλέον μια πραγματικότητα που μπορεί να αποβεί πολύ αγχωτική .
Υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορούμε να μειώσουμε αυτό το άγχος δίνοντας σημασία στη ψυχική προετοιμασία των εφήβων
Συνήθως , επικεντρωνόμαστε στο πολυπόθητο αποτέλεσμα, να περάσουν τα παιδιά μας στο πανεπιστήμιο πάση θυσία, και δεν σκεφτόμαστε το πόση σημασία πρέπει να δώσουμε στο κομμάτι της ψυχικής τους προετοιμασίας και διαχείρισης του εαυτού τους.
Πολλές είναι οι ψυχολογικές θεωρίες που μπορούν να μας βοηθήσουν και να μας προσφέρουν πληροφορίες για αποτελεσματικές στρατηγικές προετοιμασίας για τις εξετάσεις με στόχο να επιτύχουν οι έφηβοι στις μελλοντικές τους πανεπιστημιακές σπουδές αλλά και να διαχειριστούν μια τυχόν αποτυχία ή καλύτερα θα λέγαμε μια άλλη εναλλακτική.
Η θεωρία της αυτό-αποτελεσματικότητας του Albert Bandura, μας αναφέρει ότι η πίστη ενός ατόμου στην ικανότητά του να επιτύχει σε συγκεκριμένες εργασίες επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την απόδοσή του. Οι έφηβοι που έχουν υψηλή αυτό-αποτελεσματικότητα όσον αφορά στην προετοιμασία τους για τις εξετάσεις είναι πιο πιθανό να καταβάλουν την απαραίτητη προσπάθεια και να αποδώσουν καλά. Προκειμένου να ενισχύσουν την αυτο-αποτελεσματικότητα, οι έφηβοι μπορούν να:
- Θέσουν συγκεκριμένους στόχους. Ο διαχωρισμός της διαδικασίας προετοιμασίας για τις εξετάσεις σε μικρότερους, εφικτούς στόχους μπορεί να τονώσει την αυτοπεποίθηση και να παρακινήσει τους εφήβους να μελετήσουν αποτελεσματικά.
- Αναζητήσουν θετική ενίσχυση. Το να περιβάλλονται από ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, όπως φίλοι, οικογένεια ή δάσκαλοι που πιστεύουν στις ικανότητές τους, μπορεί να προσφέρει πολύτιμη ενθάρρυνση και να ενισχύσει την αυτο-αποτελεσματικότητά τους.
Η Κοινωνική Γνωσιακή Θεωρία που προτείνεται επίσης από τον Albert Bandura υπογραμμίζει τον αντίκτυπο της μάθησης παρατήρησης και των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στη συμπεριφορά ενός ατόμου. Οι έφηβοι μπορούν να επωφεληθούν από αυτή τη θεωρία για να προετοιμαστούν για εξετάσεις μέσω της συμμετοχής τους σε ομάδες μελέτης: Η συνεργασία με συνομηλίκους που επίσης προετοιμάζονται για εξετάσεις μπορεί να δημιουργήσει ένα υποστηρικτικό και ενθαρρυντικό περιβάλλον. Μέσω ομαδικών συζητήσεων, οι έφηβοι δύνανται να αποκτήσουν νέες προοπτικές, να μοιραστούν ιδέες και να μάθουν ο ένας από τον άλλο.
-Μέσα από την αναζήτηση προτύπων, όπου οι έφηβοι θα μάθουν από επιτυχημένα άτομα που έχουν διακριθεί σε εξετάσεις ή πανεπιστημιακές σπουδές. Η παρατήρηση των στρατηγικών και των συνηθειών αυτών των προτύπων μπορεί να εμπνεύσει τους εφήβους να υιοθετήσουν παρόμοιες προσεγγίσεις.
Άλλη μια θεωρία είναι αυτή του Γνωστικού Φορτίου που αναπτύχθηκε από τον John Sweller, η οποία προτείνει ότι τα άτομα έχουν περιορισμένη ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών. Σύμφωνα με αυτή τη θεώρηση, οι έφηβοι όταν μελετούν για εξετάσεις πρέπει να διαχειρίζονται αποτελεσματικά αυτό το γνωστικό φορτίο για να ενισχύσουν τη μάθησή τους. Ο τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι να επιλέγουν να μη «στριμώχνουν» όλη τη μελέτη σε μια νύχτα αλλά να κάνουν κατανομή αυτής σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της γνωστικής υπερφόρτωσης και επιτρέποντας την καλύτερη διατήρηση των πληροφοριών.
Άλλος ένας τρόπος καλύτερης διατήρησης των πληροφοριών είναι η χρήση αποτελεσματικών τεχνικών μελέτης: μέσω των συνόψεων , τη δημιουργία highlights, ή τη διδασκαλία του υλικού σε κάποιον άλλο - όλα αυτά προάγουν την ενεργό μάθηση και τη βαθύτερη κατανόηση, μειώνοντας έτσι το γνωστικό φορτίο.
Αξιοποιώντας τις παραπάνω ψυχολογικές θεωρίες, οι έφηβοι μπορούν να προετοιμαστούν αποτελεσματικά για τις εξετάσεις , να δημιουργήσουν το έδαφος και τη διατήρηση μιας θετικής νοοτροπίας , να επιτύχουν τους ακαδημαϊκούς τους στόχους αλλά και να μπορούν να διαχειριστούν τον εαυτό τους στην περίπτωση μη εισαγωγής τους στη σχολή που επιθυμούν.
Όλοι γνωρίζουμε τη σημασία που δίνεται στις Πανελλαδικές εξετάσεις καθώς θεωρείται ότι από αυτές κρίνεται και το μέλλον των εφήβων. Σε κάθε περίπτωση όμως , είτε αποτυχίας , είτε επιτυχίας θα πρέπει να τονίζουμε τη σημασία της προσπάθειας και να διδάξουμε στους εφήβους ότι η ευφυΐα και η επιτυχία δεν είναι σταθερά χαρακτηριστικά αλλά μπορούν να ενισχυθούν με επιμελή προσπάθεια. Να τους ενθαρρύνουμε να δουν τις εξετάσεις ως μια ευκαιρία για μάθηση και ανάπτυξη, αντί απλώς ως μέτρο των ικανοτήτων τους.
Να πλαισιώσουν τις αποτυχίες ως εμπειρίες μάθησης που μπορούν να τους βοηθήσουν να βελτιωθούν, βλέποντας τα λάθη ως σκαλοπάτι προς την πρόοδο και όχι ως δείκτες ανικανότητας.
Να γνωρίζουν ότι πάντα υπάρχουν πολλές εναλλακτικές αρκεί να μάθουν που και πως να τις αναζητήσουν.
Τέλος, να γνωρίζουν ότι το μέλλον τους κρίνεται μόνο από τους ίδιους.
